قلعه رودخان در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن واقع شده است. مساحت قلعه رودخان بالغ بر ۵۰ هزار مترمربع و در ارتفاعی بیش از ۷۸۸ متر از سطح دریا در بلندترین نقطه کوه واقع شده است.
قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم و حرمسرای وی) و قورخانه (محل فعالیت های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. از روستای قلعه رودخان تا خود قلعه طبیعت بسیار زیبا و چشم اندازهای زیادی وجود دارد که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. مساحت قلعه رودخان بالغ بر ۵۰ هزار مترمربع است. دیوار اطراف آن ۱۵۰۰ متر است و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته.
قلعه رودخان میراث مهمی است از دژهای نظامی حکومتی در گیلان. قلعه رودخان، این قلعه مهم تاریخی که مدت ها مرکز فرمانروایان گیلان بوده است، از بزرگترین و باعظمت ترین دژهای نظامی گیلان و حتی ایران محسوب می شود. برخی از کارشناسان، بنیاد قلعه رودخان را به دوره ساسانیان نسبت داده اند. قلعه رودخان در زمان سلجوقیان تجدیدبنا شده و از پایگاه های مبارزاتی اسماعیلیان به شمار می رفته است.
چون این قلعه تاریخی در کنار رودخانه ای بنا شده، معادل باستانی “دژ رودگان” یا “روگان” (دژی که در کنار رود قرار دارد) یا تغییر یافته آن به نام قلعه رودخان خوانده می شود. این قلعه به زبان اهالی آن منطقه که تالش هستند قله رخون نامیده میشود. سپس به مرور زمان به «قلعه رودخان» تبدیل شده است. قلعه رودخان در دوران های تاریخی به نام های «قلعه هزارپله»، «حسامی»، «سکسار»، «سگسار» و «سگسال» نیز خوانده شده است.
قلعه رودخان مخفف رودخانه است و قلعه رودخان به معنی قلعهایست که در نزدیکی رودخانه قرار دارد. نام بومی یا تالشی آن قلعه رخون یا قلعه رودخانهای است، چرا که در کنار رودخانه رخون بنا شده. از آنجایی که برای رسیدن به بالای آن باید از پلههای زیادی بالا رفت، به آن هزار پله هم میگویند و به حسامی، سکسار و سگسال هم معروف است به این معنی که احتمالا قلعه در سال سگ ساخته شده. در کاوشهای باستان شناسی ۹۳۵ پله در اطراف این قلعه از زیر خاک بیرون کشیده شده است.
قلعه رودخان که جزو دیدنی ترین قلعه های ایران است، قلعهای عادی نیست. بعد از اینکه مشقت راه را به جان خریدید و از حدود هزار پله بالا رفتید، از عظمت قلعه و آنهمه سبزی که زیر پایتان است حیرت میکنید، جایی که مثل هیچ کجا نیست. بعضی وقتها این منطقه را مهای در برمیگیرد و همین بر جذابیتش اضافه میکند.
شما با قلعهای تاریخی طرفید که خودش یک پا تاریخ زنده منطقه محسوب میشود و بعد از گذشت زمان زیاد همچنان مستحکم و سرپا مانده است. برخی تاریخ ساخت قلعه را مقارن با دوره ساسانیان و حمله مغولها میدانند و تاریخ بازسازیاش را به دوره سلجوقیان نسبت میدهند. اسماعیلیان از این قلعه به عنوان پایگاه مبارزاتی استفاده میکردهاند و در برخی روایتها از این قلعه به عنوان مخفی گاه میرزا کوچک خان جنگلی نیز یاد میشود.
شما در اینجا با جاذبهای پرهیبت طرفید که از مصالح مقاومی ساخته شده. طرحهای آجرکاری و سنگ چینی یکی از وجه تمایزهای اینجا با سایر قلعههای ایران است. مساحت آن ۲۲۳۰۰ مترمربع است و از دو بخش ارگ و قورخانه تشکیل شده است. ۴۰ برج دیدهبانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاقهای هشت ضلعی آن با طاقهای گنبدی پوشانده شدهاست. دور تا دور دیوارها و برجها روزنههایی شیبدار دیده میشود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی از آنها استفاده میشد. اطراف قلعه شیب تندی دارد که برای جلوگیری از نفوذ دشمن بوده و به دلیل این معماری مستحکم در طول تاریخ هیچ وقت دشمنی نتوانسته آن را فتح کند.
قلعه رودخان درتاریخ ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۵۴۹/۳ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
در کناره قلعه رودخانهای به همین اسم قرار گرفته
شهر فومن یکی از خنکترین شهرهای ایران در تابستان است و همین میتواند یکی از انگیزههای سفر باشد. دمای هوای فومن در تابستان به طور میانگین ۲۲ درجه است. در بهار و تابستان این منطقه یکپارچه رنگ سبز میشود و در پاییز پوشیده از برگهای نارنجی. بهتر است زمستان را به این منطقه نروید چون سنگها بسیار لغزندهاند. هرفصلی را که برای سفر انتخاب میکنید کفش مناسب به پا داشته باشید.
مسیر دسترسی
برای رسیدن به قلعه رودخان بعد از عبور از شهر فومن و گذشتن از روستاهای گشت، کردمحله، سیاه کش، شمس تالان، گوران پس، هولس کام، سیدآباد و قلعه رودخان به روستای حیدرآلات می رسیم که از این روستا تا محل قلعه رودخان حدود ۵ کیلومتر فاصله است که در حال حاضر در قالب طرح پارک جنگلی، سنگ چین و شن ریزی شده است.